آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی محل خاکسپاری حکیم ابوالقاسم فردوسی در استان خراسان رضوی، شهر توس، در ۲۸ کیلومتری غرب روستای پاژ قرار دارد. مساحت کنونی مجموعهٔ آرامگاه نزدیک به شش هکتار است و دربردارندهٔ باغ آرامگاه، استخر و تندیسی از فردوسی، ساختمان‌های اداری، کتابخانه، موزه، آرامگاه مهدی اخوان ثالث و آرامگاه محمدرضا شجریان می باشد. از زندگی فردوسی شاعر حماسه سرای ایرانی تا قبل از سرودن شاهنامه اطلاعات درستی در دسترس نیست. پیکر فردوسی را به‌ دلیل شیعه بودنش به قبرستان راه ندادند و به همین خاطر او را در باغ شخصی اش، در شهر تابران توس دفن کردند. آرامگاه او زیارتگاه اهل دانش و معرفت بود و با اینکه بارها مقبره اش را با خاک یکسان کردند اما مجددا در هر دوره از نو ساخته می‌شد.

بنای اصلی آرامگاه فردوسی که با الهام از سازه‌های دوره هخامنشی ساخته شده در مرکز قرار گرفته و روبروی آن استخری بزرگ قرار دارد که انعکاس بنا در آن قابل روئیت است. ساختمان آرامگاه به‌ شکل مکعب و ارتفاع آن ۱۸ متر است؛ مساحت ساختمان آرامگاه برابر با ۱۰۴۳ مترمربع می باشد و از چهار طرف پلکان دارد. در چهار طرف بنای مکعبی شکل، لوح هایی از جنس سنگ مرمر به‌اندازه ۱٫۵ در ۴ متر قرار گرفته که سروده‌های شاهنامه در ۱۲ بیت روی آن تراشیده شده است. از جبهه غربی و از پله‌های شمالی و جنوبی که به زیرزمین و اتاق مدفن می‌رسند می توان به بخش درونی آرامگاه وارد شد.

روی دیوار پله‌ها، ۶ نقش برجسته سنگی شامل داستان‌هایی از جمله جنگ رستم، جنگ ایرانی‌ها و تورانی‌ها، نبرد رستم و سهراب قرار گرفته که تا قبل از بازسازی در دو طرف اتاق مدفن قرار داشتند. از دیگر بخش های آرامگاه، کتابخانه آرامگاه فردوسی است که در سال ۱۳۴۷ در دو طبقه ساخته شده و بیش از ۹۰۰۰ جلد کتاب را در خود جای داده است؛ طبقه اول آن مخصوص مخزن کتاب و طبقه دوم آن نیز سالن مطالعه است. مقبره مهدی اخوان ثالث از شاعران ایرانی در آرامگاه فردوسی و در ضلع جنوبی موزه قرار گرفته و در کنار آن نیز تندیسی از این شاعر بزرگ نصب شده است. پیکر محمدرضا شجریان، خسرو آواز ایران نیز در جوار آرامگاه مهدی اخوان ثالث به خاک سپرده شده است. ساعت کاری این مجموعه در ۶ ماهه اول سال از ۹ صبح تا ۱۷ عصر و در ۶ ماهه دوم سال از ۹ صبح تا ۱۶ عصر می باشد.