آرامگاه ملا هادی سبزواری
آرامگاه حاج ملا هادی سبزواری، یکی از نقاط تاریخی شهر سبزوار است که در میدان کارگر واقع شده و به دوران قاجاریه مربوط می‌شود. این آرامگاه فوراً پس از درگذشت او در سال ۱۲۹۰ هجری قمری توسط میرزا یوسف مستوفی الممالک ساخته شد. هادی سبزواری یک فیلسوف و عالم اسلامی برجسته بوده است که در سبزوار متولد شده و علوم مقدماتی خود را در آنجا گذرانده است. وی سپس به مشهد و اصفهان رفته تا در حوزه‌های فلسفه و عرفان تحصیل کند. وی در مشهد مدتی به تدریس نیز پرداخته است. حاج ملا هادی سبزواری متخلص به اسرار سرانجام، در سن ۷۷ سالگی در سال ۱۲۸۹ ه. ق درگذشت. او آثار زیادی در زمینه فلسفه و علوم دینی تألیف کرده که شرح منظومه در منطق، شرح لیالی و حاشیه بر تجرید از مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌روند.
این بنا با توجه به معماری و جزئیات ساخت‌و‌سازی که در آن استفاده شده است، نشان‌دهنده ترکیبی از معماری سنتی ایرانی و هنرهای تزئینی منحصر به فرد است. استفاده از آجر به عنوان ماده‌ی اصلی ساخت‌و‌ساز نه تنها به طول عمر و ماندگاری ساختمان کمک می‌کند بلکه به بنا زیبایی خاص و منحصر به فردی می‌بخشد. پیکربندی ایوان‌ها و اتاق‌ها به گونه‌ای است که بهینه‌سازی نور و تهویه مناسب را در بنا فراهم می‌کند. آیینه‌کاری‌ها که در سقف‌ها انجام شده است، هم زیبایی بصری را افزایش می‌دهد و هم نشان‌دهنده مهارت و توانمندی هنرمندان و معمارانی است که در ساخت این بنا دخیل بوده‌اند. این نوع طراحی‌ها و تزئینات معمولاً در بناهای دوره قاجاریه مشهود است و نمایانگر هنر و فرهنگ آن دوران است.
آرامگاه ملا هادی سبزواری از شاهکارهای معماری سنتی ایرانی به شمار می‌آید. فضای داخلی آن با طرح چلیپایی، زیبایی خاصی به بنا بخشیده و فضای منظم و هماهنگی نیز ایجاد کرده است. استفاده از سنگ مرمر در ساخت قبر نشان‌دهنده اراده برای نمایش اهمیت ویژه به شخصیت مدفون می‌باشد. باغچه‌های اطراف آرامگاه نقش مهمی در زیباسازی محیط دارند، و مکانی استثنایی برای استراحت و تأمل فراهم آورده‌اند. گنبد آرامگاه با طراحی نیم دایره‌ای خود، یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این مکان است. هرچند زیبایی خاصی دارد، اما از نظر مقاومت در برابر فشارها آسیب‌پذیرتر است. این طراحی نشان‌دهنده خلاقیت و توانمندی معماران سنتی ایران در دوران‌های مختلف است.
