باغستان سنتی قزوین
باغستان سنتی قزوین، با بیش از ۲۵۰۰ هکتار وسعت درنیمه جنوبی، شرقی وغربی شهر گسترش یافته است درحالی که در گذشته دورتا دور شهر را فرا گرفته بود. شهر قزوین تا چند دههٔ پیش در حلقهٔ سبزی از انبوه درختان بادام و پسته و بوته‌های انگور قرار داشت. قدمت باغستان سنتی بر اساس تاریخ مکتوب بیش از هزار و صد سال است و به دوران ساسانی می‌رسد. یکی از مشهورترین اسناد تاریخی در این مورد، مربوط به سفرنامهٔ ناصرخسرو است که قزوین را شهری در میان باغ توصیف کرده است؛ علت انتساب کلمه سنتی به این باغستان‌ها، این است که این باغات به روش سنتی یعنی غرقآبی، آبیاری می‌شوند.
در گذشته باغات به وسیله آب پنج رودخانه به نام‌های ارنزک، دیزج، وشته، دلی چای و زویار آبیاری می‌شدند؛ در واقع هر کدام از این رودخانه‌ها بخشی از باغستان سنتی را سیراب می‌کرد. شهرقزوین همیشه در معرض تهدید سیلاب‌های رودخانه‌های اطراف بوده است؛ این باغ‌ها به دلیل طراحی خاصی که داشتند توانایی جذب سیلاب‌ها را در داخل خود داشته‌اند و علاوه بر حفاظت شهر سبب سرسبزی و طراوت شهر نیز می شدند. اضافه بر نقش دفاعی در برابر سیل، منبع اقتصادی و محل اشتغال اهالی شهر به حساب می‌رفته و وسعت قابل ملاحظه ای نسبت به بخش مسکونی شهر داشته است.
با توجه به قرار گرفتن قزوین در کنار شهرک‌های صنعتی آلاینده از یک سو و کانون‌های تولید ریزگرد از سوی دیگر، باغستان سنتی مهم‌ترین عامل محافظتی شهر در برابر این آلودگی ها می باشد. در باغستان سنتی، ژرم پلاسم غنی از بادام، پسته و انگور وجود دارد؛ این تنوع ژنتیکی در طول صدها سال حاصل شده است. از این جهت باغستان قزوین جزئی از میراث کشاورزی و موزهٔ تنوع زیستی به شمار می رود. از دیگر درختان این مجموعه می توان به گوجه سبز، سیب، هلو، توت و گردو اشاره کرد. بهترین زمان برای بازدید از این باغات در فصل بهار و زمان شکوفه دادن درختان می باشد.
