بزرگ ترین دریاچه ایران در منطقهی آذربایجان واقع شده و دریاچه ارومیه نام دارد. این دریاچه با طول ۱۴۰ کیلومتر و عرض ۵۵ کیلومتر همچنین حدود شش هزار کیلومتر مربع مساحت، ششمین دریاچه آب شور جهان می باشد. نام دریاچه از نام شهر ارومیه، گرفته شده است. آب دریاچه از رودخانه های سیمینه رود، زرینه رود، باران دوز، تلخه رود، گادر، نازلو و زولا سرچشمه دارد و هیچ ماهی به علت شور بودن آب در آن یافت نمی شود اما سخت پوست آرتمیا که از منابع اصلی تغذیه پرندگان مهاجر می باشد که به وفور در آن وجود دارد.
دریاچه ارومیه یکی از ۵۹ ذخیره گاه زیست کره دنیا و پارک ملی می باشد. سواحل ماسه ای، صخره ای و لجنی در دور دریاچه، حدود ۱۰۲ جزیره که جزیره شاهی بزرگ ترین و تنها جزیره مسکونی آن است، انواع گوناگون پرندگان و پستانداران مهاجر و بومی از جمله فلامینگو، پلیکان، حواصیل و اردک و از ۵۳ گونه پستاندار آذربایجان غربی۲۳ گونه از جمله قوچ و میش ارمنی و گوزن زرد ایرانی و حدود ۵۵۰ گونه گیاهی یک ساله و چندساله در پارک ملی جای دارند، همچنین خواص درمانی لجن و آب دریاچه همگی جزو ویژگی های خارق العاده این محیط زیبا می باشند. رنگ آب دریاچه به علت فعالیت موجودات میکروسکوپی در اثر کاهش آب دریاچه و افزایش غلظت نمک، به رنگ سرخ و نارنجی در می آید.
از اواسط دهه ۸۰ خشک شدن دریاچه شروع شد و امروزه خطر خشک شدن کامل دریاچه وجود دارد. علت این پدیده را می توان خشکسالی، احداث بزرگراه ۱۵ کیلومتری روی دریاچه، کاهش بارندگی، استفاده نامناسب از منابع حوضه آبریز و افزایش دمای هوای جهانی دانست. قبل از خشک شدن دریاچه ارومیه، قایق سواری، از تفریح های بی نظیر منطقه بوده؛ که با برگشت میزان آب دریاچه به حالت اولیه، دوباره می توان این تفریح مهیج را تجربه کرد. برای این منظور باید به بندر شرفخانه که در مسیر سلماس به تبریز واقع شده، بروید. مکان های دیدنی اطراف دریاچه ارومیه عبارتند از کلیسای حضرت مریم، موزه ارومیه، پارک ائللر باغی و پارک جنگلی ارومیه که بازدید از آنها نیز می تواند بسیار لذت بخش باشد.