شهر سوخته
شهر سوخته در ۵۶ کیلومتری جنوب زابل و در حاشیه جاده زابل به زاهدان واقع شده است که در حقیقت بخش وسیعی از تمدن کهن ایران و ریشه‌های فرهنگی شرق فلات ایران را در بر می‌گیرد؛ قدمت این شهر با دوره برنز و تمدن جیرفت همزمان است. گروهی از باستان‌شناسان خارجی، به دلیل وجود لایه‌های خاکستر در این منطقه و همچنین آثار سوختگی در بناها، لقب شهر سوخته را به این شهر دادند اما امروزه کارشناسان معتقد هستند خاکسترها محصول کوره‌های تولید اشیای فلزی بوده که به عنوان پسماند در بیرون از شهر انباشته شده و در واقع تغییرات اقلیمی و از بین رفتن رونق صنعت و تجارت از اصلی‌ترین دلایل زوال شهر سوخته محسوب می شود.
شهر سوخته دارای سامانه دفع فاضلاب و گردش آب به کمک لوله‌های سفالی بوده و مهرهایی که در این شهر یافت شده نشان دهنده‌ی ساختار اداری و رسمی پیشرفته در آن می باشد. این شهر باستانی با وسعت ۲۸۰ هکتار دارای پنج قسمت اساسی بوده که شامل بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر، بخش‌های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به شکل تپه‌های متوالی و چسبیده به هم قرار گرفته اند. علاوه بر سفالینه ها و ظروف سنگی، معرق کاری، انواع پارچه و حصیرهایی که در منطقه یافت شده، قلاب ماهیگیری نیز در شهر سوخته به دست آمده که نشان می دهد صید ماهی و بافت تورهای ماهیگیری نیز از مشاغل مردمان شهر بوده است.
یک چشم مصنوعی با پیشینه چهار هزار و ۸۰۰ سال برای نخستین بار در شهر سوخته کشف شد و بر روی جمجمه زنی ۲۵ تا ۳۰ ساله که در یکی از گورهای منطقه مدفون شده بود قرار داشت. بر روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ های داخل چشم توسط مفتول های طلایی به قطر کمتر از نیم میلی متری با مردمک هایی در وسط طراحی شده و تعدادی خطوط موازی که تقریبا یک لوزی را تشکیل می دهند پیرامون مردمک دیده می شود. برای نمایش آثار کشف شده در شهر سوخته یک موزه و پژوهشکده در نزدیکی محوطه ساخته شده است و اشیایی مانند سفال و اشیای گوناگون مورد استفاده در زندگی مردمان این شهر به نمایش گذاشته شده است؛ علاوه بر این مدلی از ساختار کفن و دفن مردگان در موزه شهر بازسازی شده است.
