عمارت شهربانی ارومیه (موزه بزرگ مردم شناسی ارومیه)

عمارت شهربانی ارومیه، که در گذشته تحت عنوان عمارت امنیه شناخته می‌شد، امروزه به عنوان یکی از جلوه‌های دیدنی استان آذربایجان غربی مطرح است و در کنار ساختمان‌های شهرداری، دادگستری و ستاد لشگر ۶۴، چهره‌ای باشکوه و زیبا به میدان انقلاب ارومیه بخشیده‌اند. این بنا که یکی از ساختمان‌های قدیمی و تاریخی شهر به شمار می‌رود، با توجه به کاربری نظامی‌اش، دارای طراحی منحنی و متفاوتی است ولی در داخل خود از تزیینات  قابل توجهی بهره نمی‌برد.

این عمارت در سال 1307 به دستور رضا شاه و در میدان توپخانه کلنگ‌زنی شد. کاربری اصلی این بنا در آن زمان نظامی و اداری بود و پس از سه سال تلاش مستمر، در سال 1310 ساخت و ساز آن به اتمام رسید. معماری باشکوه این بنا کار وارطان هوانسیان، یکی از برجسته‌ترین معماران دوران پهلوی، و مشهدی محمد حسین معمار، مشهور به ملا اوستا، بود. این عمارت تا نیم قرن به عنوان اداره امنیه به فعالیت خود ادامه داد و در سال 1360 به ساختمانی نظامی مسکونی تبدیل شد. در نهایت، عمارت شهربانی در سال 1385 خریداری و مرمت شد و در سال 1392 به عنوان موزه بزرگ مردم شناسی ارومیه افتتاح گردید، و اکنون معماری منحصر به فرد و چیره‌دستانه‌ی آن به یادگار مانده است.

عمارت شهربانی ارومیه، ترکیبی از معماری ایرانی و غربی را ارائه می‌دهد و ظاهری شبیه به عقاب دارد. این بنا که زمانی برای امور نظامی و اداری استفاده می‌شد، اکنون به موزه‌ای تبدیل شده که زندگی و صنایع دستی مردم ارومیه را به نمایش می‌گذارد. در این موزه می‌توان ابزارهای کشاورزی قدیمی، اسلحه‌های تاریخی و عکس‌های قدیمی را مشاهده کرد. همچنین در طبقه دوم، مجموعه‌ای از عینک‌های قدیمی، دستگاه‌های ساخت عدسی و پرتره‌های عکاسان مشهور گذشته به نمایش درآمده‌اند. در بخشی از موزه نیز ساعت‌های قدیمی و ارزشمندی نگهداری می‌شود.

این بنا واقع در یکی از مناطق مرکزی و پرتردد ارومیه، با توجه به موقعیت استراتژیک خود، مکانی ایده‌آل برای جذب گردشگران و توریست‌ها به شمار می‌رود. بازدیدکنندگان هنگام ورود به موزه، ملزم به پرداخت هزینه‌ای برای دیدن اشیاء موجود هستند و همچنین توصیه می‌شود که از خوردن و آشامیدن در این فضای فرهنگی خودداری کنند تا تجربه‌ای منظم و خوشایند را برای همگان فراهم آورند.