غار اسپهبد خورشید
غار اسپهبد خورشید که با نام کرکیل دژ نیز شناخته می شود، یکی از مکان های دیدنی های استان مازندران است و قطر دهانه ای در حدود ۹۰ متر داشته و در ارتفاعات کوهستان البرز و در منطقه سواد کوه، در مسیر دسترسی به کوهی عظیم قرار دارد. این غار بزرگترین طاق طبیعی ایران و جزو خارق العاده ترین استحکامات نظامی کشور بوده و در گذشته از آن استفاده جنگی می کردند، به همین دلیل می توان آن را قلعه نیز نامید. امروزه در نزدیکی غار ماشین های سنگین در حال خاک برداری و برداشت از معادن شن و ماسه هستند که می تواند آسیب جدی به این میراث ملی وارد کند.
اگر بر دهانه ی غار توقف کنید چشم انداز بسیار زیبا از طبیعت منطقه سواد کوه را می توانید تماشا کنید؛ که گردشگران بسیاری را مجذوب خود می کند. غار اسپهبد خورشید در صدر اسلام جایگاه ونداد هرمز بوده و دژ افسانه ای نیز خوانده می شود. داخل غار قسمت های برج، آتشکده، آب انبار، حمام و تنور از دوران ساسانیان قرار دارند ،که توسط سنگ و ساروج به شکلی ویژه ساخته شده اند. منبع آب غار از بالادست روستای «کمر پشت» تامین می شود ،این مسیر سنگی به صورت جوی آب در آمده و آب پس از طی مسافت زیاد از داخل سنگ ها، به داخل غار هدایت می شود.
در سمت چپ غار، قلعه ای چهار طبقه با معماری بی نظیر که از سنگ و ملات ساخته شده به چشم می خورد. در سمت راست غار، ساختمان های دفاعی متعددی وجود دارد که پس از گذشت زمان طولانی هنوز هم مستحکم باقی مانده اند. این دو قسمت از طریق جاده ای به هم متصل می باشند. از جمله جاذبه های گردشگری دیگری که در نزدیکی اسپهبد خورشید جای دارند عبارتند از ،کاروانسرای گدوک ، قلعه کنگلو ، جنگل راش، کلیسای سرخ آباد، پل ورسک، آبشار ورسک و دریاچه شورمست.
