قره کلیسا
قره کلیسا یا کلیسای تادئوس مقدس که به عنوان اولین کلیسای جهان مسیحیت شناخته می‌شود، در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان چالدران واقع شده است. قره کلیسا در منطقه کوهستانی چالدران که مرتفع‌ترین منطقه استان آذربایجان غربی است در تپه کم‌ارتفاعی در دامنه کوه جای گرفته که از طرف مشرق به دره کم عمقی که در آن رودی جریان دارد مشرف می شود. معماری اصلی این کلیسا بر خلاف معماری کلیساهای ارمنی که اکثرا به صورت مربع است، به صورت بازیلیک و مستطیل شکل ساخته شده است.
بنای کلیسا از دو ساختمان سیاه و سفید در مجاورت هم شکل گرفته که در نمای کل یک ساختمان واحد و عظیم با دو گنبد رک به ارتفاع ۱۸ و ۲۴ متر دیده می‌شود. تکنیک حجم‌پردازی این کلیسا نیز در نوبه خود از کم‌نظیرترین پرداخت‌های هنرهای تجسمی است که در نهايت زيبايی، ظرافت، تناسب و با مضامين مرتبطی به دست هنرمندان باذوق و باتجربه اجرا شده است. قره کلیسا شامل مجموعه‌ای از فضاهای جانبی مشتمل بر دو حیاط شرقی و غربی و ۴۷ اتاق می‌باشد و بخش های دیگر این کلیسا نیز درقسمت زیر زمین قرار داشته که شامل فضاهای کوچکی برای ناهارخوری، آشپزخانه، آسیاب، عصارخانه، دخمه ای برای نگهداری غذا و فضاهای دیگری در حیات جانبی غربی است.
مساحت قره کلیسا ۶۲۸۵ متر مربع است که با دیوارهای بلند و برج و بارو محصور شده و شباهت بسیاری به کلیسای اچمیادزین ارمنستان دارد. مقبره سن شاهزاده ارمنی و دختر پادشاه ساندوخت که به سبب عقیده اش به مسیحیت جان باخت بر بالای تپه‌ای در مجاورت کلیسا قرار گرفته است. در فضای داخلی کلیسا چندین سنگ قبر، یک حوض سنگی و روی دیوارها محلی برای روشن کردن شمع وجود دارد. بهترین زمان برای بازدید از این کلیسا با توجه به شرایط آب و هوایی آذربایجان غربی، در بین ماه های اردیبشهت تا مهر می باشد. نکته ای که در بازدید از این مکان باید به آن توجه داشت این است که مراسم مذهبی قره کلیسا هر سال از اواخر تیر ماه تا اوایل مرداد ماه برگزار می‌شود که در این زمان امکان بازدید برای غیر مسیحیان وجود ندارد.
