مسجد جامع بروجرد

مسجد جامع بروجرد يکي از نخستين مسجدهاي ساخته شده در ايران می باشد که در قرن دوم تا سوم هجري در شهر بروجرد استان لرستان بنا شده است. ساختمان این مسجد روی یک آتشکده بزرگ از دوران ساسانیان در محله‌ای قدیمی به نام دودانگه واقع‌ شده که معماری منحصربه‌ فردی دارد. بین سال‌های ۱۵۰ تا ۲۲۶ قمری و در زمان حکومت ابودلف بر غرب ایران، بنای مسجد جامع بروجرد با حضور وزیر وی با نام حمویه یا حموله بن علی بروجردی آغاز شد.  معماری این مسجد ترکیبی از سبک معماری باستانی و اسلامی می باشد. مسجد جامع بروجرد به صورت یک بنای مجموعه‌ای متشکل از مسجد، آب‌انبار، ساختمان غریب‌خانه، میدان و سایر متعلقات بوده که امروزه از بین رفته است.

بنای مسجد جامع از نظر شکل از نوع مساجد تک ایوانی است که دو در ورودی در قسمت‌های شرقی و غربی آن مشاهده می شود. بنا شامل یک حیاط مرکزی، ایوان، فضای گنبدخانه و شبستان‌های اطراف آن و یک شبستان وسیع زمستانی در طرف شمال حیاط مرکزی است. بنابر شواهد موجود در دورانهای صفویان، زندیان و قاجاریان تعمیرات بنیادی در مسجد انجام شده و بخش‌هایی به آن اضافه شده است. تزیینات مسجد جامع بروجرد، تزییناتی بر پایه آجر بوده و در حد مختصری هم تزیینات کاشی‌کاری و تزیینات گچ‌کاری در آن به چشم می‌خورد؛ کتیبه‌ای آجری نیز از این دوره باقی مانده است.

مسجد جامع بروجرد در جريان بمباران هواپيماهاي عراقي در خلال جنگ ايران و عراق خسارات شديدي ديد و بخش‌هايي از شبستان شمالي آن ويران شد. همچنين زمين لرزه‌هاي متعدد و بارندگي‌هاي شديد، آسيب‌هاي جدي بر آن وارد آورده است؛ وقوع زمين لرزه سال 1385 موجب فرو ريختن گلدسته‌ها و آسيب ديدن پنجاه درصدي مسجد شد که مجددا مورد مرمت قرار گرفت.  امروزه نیز ساخت و سازهای بی ‌رویه ای در اطراف مسجد این بنا را در معرض آسیب قرار است.