موزه آذربایجان در تبریز به عنوان یکی از قدیمیترین و مهمترین موزههای ایران شناخته میشود که در کنار مسجد کبود واقع شده است. این موزه به عنوان دومین موزه بزرگ باستانشناسی کشور پس از موزه ملی ایران محسوب میشود و مجموعهای غنی از آثار باستانی و تاریخی دوران اسلامی و پیش از اسلام را در خود جای داده است.
ایجاد موزه در تبریز به تلاشهای فرهنگدوستان و برگزاری نمایشگاهی از سکههای کشفشده در این شهر برمیگردد که نهایتاً منجر به بنیانگذاری موزه آذربایجان در اردیبهشت ماه سال ۱۳۳۷ شد. این موزه از آن زمان به بعد به مکانی برای حفظ و نمایش میراث فرهنگی و تاریخی منطقه آذربایجان و ایران تبدیل شده و به یکی از مراکز مهم فرهنگی و توریستی شهر تبریز بدل گشته است.
افتتاح موزه آذربایجان در مهر ماه سال ۱۳۴۱ همزمان با اتمام کار ساختمانی مجهز به سه تالار بزرگ بود. گرچه روند تأسیس این موزه کمی زمانبر بود، اما در این مدت تبریز میزبان نمایشگاههای متعددی از آثار تاریخی بوده است. به عنوان مثال، در سال ۱۳۳۶، نمایشگاهی شامل ۲۰۲ اثر از موزه ایران باستان در این شهر برپا شد و دیگر نمایشگاههای موقت نیز آثار و اشیای تاریخی منطقه را به نمایش گذاشتند.
موزه آذربایجان امروزه دارای مجموعهای ارزشمند شامل دوازده هزار اثر است که ۲۳۰۰ قطعه از آنها ثبت شدهاند. با وجود کمبود فضا، بخشهایی از این آثار در معرض دید عموم قرار داده شده است. موزه آذربایجان تبریز، بهعنوان یکی از غنیترین موزههای ایران، طیف وسیعی از آثار تاریخی و فرهنگی را از دورانهای مختلف نمایش میدهد. در بخش زیرزمین، مجسمهها و سنگنبشتههای اسلامی را میتوان دید، در حالی که طبقه همکف میزبان آثار دوران پیش از تاریخ و پیش از اسلام مانند سفالینههای کهن و اجساد قدیمی است.
طبقه اول به آثار دوران اسلامی از جمله اشیای تمدن نیشابور با نقوش و خطوط کوفی، ظروف دوره ایلخانی و قفلهای رمزدار میپردازد و به بازدیدکنندگان این فرصت را میدهد که پیشینه دیرینه و متنوع ایران را از دوران هخامنشیان تا قاجار از طریق نمایشگاههای دقیق و متفکرانهای که ارائه میدهد، کشف کنند.