موزه رئیسعلی دلواری

منزل رئیسعلی دلواری در جنوب شرق دلوار در شهرستان تنگستان و استان بوشهر واقع شده است. این خانه تاریخی با سابقه به دوره قاجاریه بازمی‌گردد و در حال حاضر به عنوان یک موزه مردم‌شناسی فعالیت می‌کند. مساحت این خانه حدود ۳,۷۵۰ متر مربع است و درون آن اشیا و تصاویری نمایش داده می‌شود که به دوره تاریخی مبارزات مردم جنوب در مقابل استعمار انگلیسی در تاریخ معاصر ایران مرتبط هستند. این موزه به بازدیدکنندگان فرصتی فراهم می‌کند تا با تاریخ و فرهنگ منطقه آشنا شده و تجربه‌ی معنوی خاصی را تجربه کنند. رئیسعلی دلواری، شخصیت تاریخی ایرانی از دوره قاجاریه بود که در سال 1261 خورشیدی در روستای دلوار متولد شد. وی به جُرگه مشروطه‌خواهان در جنوب ایران پیوست و در سال 1287 خورشیدی، بوشهر را از حاکمیت شاه قاجار آزاد کرد. رئیسعلی در مقابل استعمارگران انگلیسی نیز تا آخرین لحظات ایستادگی کرد و در نبرد دلوار و بوشهر علیه نیروهای متجاوز انگلیسی به موفقیت‌های بزرگ دست یافت. وی در 12 شهریور 1294 به شهادت رسید و از او به عنوان یک مبارز ضد استعمار، تا امروز یادآوری می‌شود.

خانه رئیسعلی دلواری دارای ورودی مسقف و ستون‌هاست. این ورودی دارای درب چوبی زیبا و دو لنگه می‌باشد. پس از عبور از ورودی، دو فضای متقارن در دو طرف دیده می‌شود و در وسط این دو فضا، یک راهرو وجود دارد که کف آن از دو فضای دیگر پایین‌تر قرار دارد و با کف حیاط خانه هم‌ارتفاع است. این خانه نمادی از تاریخ مشروطه و مقاومت در برابر استعمار در تنگستان محسوب می‌شود. در حیاط موزه خانه رئیسعلی دلواری، درختان نخل با قدمت ۱۰۰ سال جای گرفته است و در کنار آنها چندین توپ جنگی به نمایش گذاشته شده است. از سمت راست موزه، یک اتاق شیشه‌ای وجود دارد که در گذشته محل برگزاری جلسات رهبران بوده و در آن تندیس‌هایی از انقلابیون برجسته مانند سید عبدالله مجتهد بلادی بوشهر، رییسعلی دلواری، حیدر غلام، غلام شاه حیدر، خالو حسین دشتی و دو نگهبان قرار دارند.

موزه خانه رئیسعلی دلواری از آثار تاریخی مهمی به شمار می‌رود که اسناد تاریخی مربوط به حماسه‌های مردم استان بوشهر در دفاع از وطن را در اختیار دارد. این موزه ابزار و سلاح‌های جنگی دست‌ساز و مورد استفاده رئیسعلی و یارانش را نمایش می‌دهد که شامل شمشیر و دوربین چشمی شهید رئیسعلی دلواری نیز می‌شود و ثبت ملی شده‌اند. تمبرهای تاریخی با مهر "بوشهر تحت اشغال بریتانیا"، نقشه‌ها، اسناد و نامه‌های مربوط به حمله انگلیسی‌ها، اشیای دوره مبارزات ضد استعماری، لباس رزم مردم استان بوشهر، و سوگندنامه و وصیت‌نامه رئیسعلی دلواری نیز جزء مواردی هستند که در این موزه به نمایش گذاشته می‌شوند.