نارین قلعه

دژ باستانی نارین قلعه یا به گویش محلی نارنج قلعه، کهن‌ترین ارگ حکومتی جهان در شهرستان میبد استان یزد است که حدود ۵۰۰۰ سال قدمت دارد. همچنین نارین قلعه بزرگترین بنای خشت و گلی به جا مانده از دوران قدیم در سراسر جهان محسوب می شود. جنس مصالح این بنا مانند ارگ بم تماماً از خشت می باشد اما تفاوتی که در سایز آجرهای خشتی آن وجود دارد نشان دهنده استقرار حکومت‌های مختلف در این قلعه می‌باشد. وجود سازه‌های خشتی در قسمت‌های پایینی قلعه نیز حاکی از این است که این قلعه مرتفع بر روی باقی‌ مانده مجموعه ‌ای دیگر بنا شده است.

این قلعه بر بلندترین تپه شهر میبد ساخته شده و به سراسر شهر میبد اِشراف دارد؛ بخش‌های زیادی از قلعه شامل برج‌ها، خندق و حصارهای بیرونی در دوران پهلوی و به هنگام ساخت جاده‌های جدید از بین رفته‌اند و در حال حاضر فقط حوزه مرکزی آن‌ باقی مانده است. قدیمی‌ترین بخش بنا فضاهایی را در بر می گیرد که در دل زمین کنده شده‌ و پایین‌ترین بخش آن را تشکیل می‌دهند که در گویش محلی به آنها «بوکن» گفته می‌شود. کاوشگران طی حفاری های به عمل آمده، پاره‌ سفالی کشف کردند که اطلاعات مهمی در مورد قدمت و تمدن این عمارت کهن دربر می گیرد. روی این پاره‌سفال تصویر موجودی نیمه انسان-نیمه حیوان نقش بسته‌ که شباهت زیادی به نقش‌نگاره‌های هزاره سوم قبل از میلاد مسیح دارد.

سیستم دفاعی قلعه همانند دژها و ارگ‌های آن روزگار به شکل خندق بوده که باعث جلوگیری از ورود دشمن به قلعه می شد. همینطور ۴ برج هم در اطراف برای نگهبانی و محافظت از نارین قلعه وجود داشت که اکنون فقط برج مرکزی و اصلی باقی مانده است؛ نور قلعه نیز از طریق سوراخ ‌هایی که بر روی دیوار حفر شده تامین می‌شد. در واقع کاربری اصلی این قلعه نظامی بوده و با توجه به خطراتی که در زمان حمله بیگانگان برای مردم وجود داشت، راه‌های زیرزمینی گسترده‌ای در نارین قلعه ساخته شد تا علاوه بر رفت‌وآمد، به‌ منظور تهیه و انتقال مواد غذایی مورد استفاده قرار بگیرند.