چهارطاقی نیاسر

آتشکدهٔ نیاسر در شهر کاشان، یک بنا باستانی چهارطاقی در ارتفاعات نیاسر است که در دورهٔ ساسانیان ساخته شده و برای مراسم دینی به کار می‌رفته است. این بنا به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین چهارطاقی‌های ایران شناخته می‌شود و در دوران گذشته برای مصارف مختلفی مانند نشان راهیابی، بنای یادبود، آتشگاه و قبر بزرگان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این بنا برخوردار از دقت محاسبات تقویمی خاصی است که در نقشه‌های آن به نحوی قرار گرفته که در هر فصل سال، پرتوهای خورشید به شکل خاصی از بین پایه‌های بنا مشاهده می‌شود. این بنا از دیگر سازه‌های چهارطاقی ایران متمایز است، زیرا بدون وجود بناهای دیگر در اطراف آن ساخته شده و دقت محاسبات تقویمی آن بیشتر از بناهای مشابه در جهان است.

چهارطاقی یا چهار قاپو، یک بنای چهارگوش با پلان مربعی است که در آن چهار پایه نگهدارنده گنبد قرار دارد. این بنا دارای دیوارهایی با ضخامت زیاد و ورودی‌های طاق‌دار در دو طرف است. دیوارها به نحوی متصل شده‌اند که زاویه میانی آن‌ها قائمه است و جرز به آن‌ها می‌گویند. ورودی‌ها نیز دارای سقف‌های منحنی به شکل طاق هستند. علاوه بر این، گوشواره به عنوان یک سازه مهم در ساختار این بناها قرار می‌گیرد که به شکل پیش‌آمدگی در کنج‌های داخلی بنا دیده می‌شود و برای تبدیل مربع به هشت‌ضلعی و سپس دایره، به منظور اجرای گنبد به کار می‌رود.

آتشکده چهارتاقی گنبدی نیاسر در کاشان با ابعاد 11x11 متر و ارتفاع تقریبی 11 متر از سنگ آهک و گچ ساخته شده است. پلان چلیپایی آن به محور خود 11 درجه به سمت شمال ناهمخوانی دارد. گنبد این سازه در گذشته فرو ریخته و در سال 1334 بازسازی شده است با ساختاری شبیه به گنبدهای دوران اسلامی. در گذشته، برخی از باستان‌شناسان فرض کرده‌اند که این سازه دارای گچ‌بری‌هایی بوده است. نمای خارجی با تکنیک ازاره و نمای داخلی با اندود گچ آشکار است و از سنگ‌های غار نیاسر نیز در ساختار استفاده شده است.

در اطراف چهارطاقی نیاسر، مکان‌های تاریخی و جاذبه‌های گردشگری جذابی وجود دارد. خانه عباسیان، به عنوان یکی از میراث‌های ملی ایران، با فضاسازی و معماری چشمگیر خود یک قطب گردشگری در کاشان محسوب می‌شود. این خانه شامل امکانات متنوعی از جمله رستوران سنتی، کافی‌شاپ، فروشگاه سوغات کاشان و امکانات دیگر است. همچنین، خانه بروجردی‌های کاشان، که نمادی از معماری سنتی ایران است، در جنوب شرقی کاشان و در محله محمد سلطان میراحمد واقع شده است. این خانه با مساحت ۱,۷۰۰ مترمربع از دیگر جاذبه‌های تاریخی کاشان است که امکان بازدید بخش‌های زیادی از آن برای عموم فراهم شده است.