کاخ چرخاب

کاخ چرخاب، یکی از آثار هخامنشی، در نزدیکی برازجان واقع شده است. این کاخ به عنوان یکی از مکان‌های زمستانی کوروش بزرگ شناخته می‌شود و با دو کاخ دیگر، یعنی کاخ سنگ سیاه و کاخ بردک سیاه، ترکیب سه‌گانهٔ هخامنشی در این منطقه را می‌سازد. واقع در نزدیکی خلیج فارس، این کاخ به عنوان شاهدی بر این موضوع است که خلیج فارس از زمان‌های دور به تراب ایران تعلق داشته است.

در محوطه کاخ چرخاب، یک لوح تاریخی با خط پارسی باستان پیدا شده که نشان‌دهنده حکومت هخامنشیان بر خلیج فارس است. برای حفاظت از این مکان با ارزش، فنس‌کشی در اطراف آن انجام شده و برخی از بخش‌ها با ورق‌های پلیتی مسقف شده‌اند تا از تابش مستقیم آفتاب و باران‌های فصلی محافظت شود. اما با این حال، در فصل‌های پاییزی و زمستانی، باران‌های سنگین منطقه باعث ورود سیل به محوطه می‌شود و این موضوع به این بنا آسیب می‌زند.

در کاخ هخامنشی چرخاب واقع در برازجان، با کاوش‌ها و پژوهش‌های ادامه‌یافته، شگفتی‌های جدیدی به نمایان آمده است. مهم‌ترین این کشف‌ها، آجرهای دو لایه‌ای است که برای مقابله با رطوبت در مناطق ساحلی طراحی شده‌اند و دارای مقاومت بالایی هستند. این کشف‌ها نه تنها به فهم بهتری از سازه‌ها و آثار این محوطه کمک کرده، بلکه توجه زیادی از جامعه باستان‌شناسی و معماری را نیز به خود جلب کرده‌است. با این افشاگری‌ها، درک عمیق‌تر و جزئی‌تری از سبک معماری مخصوص دوران کوروش هخامنشی به دست آمده است.

برازجان به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی دریا، از محیطی مرطوب و با باران‌های فراوان برخوردار است. معماران دوره هخامنشی با توجه به این ویژگی‌های اقلیمی خاص، راه‌های نوآورانه‌ای برای حفاظت از سازه‌های خود در برابر آثار مخرب رطوبت پیدا کرده‌اند. یکی از راه‌ها استفاده از گل خام فشرده داخل گِل پخته بوده است که این ترکیب در مقابل فشار حتی از سیمان نیز مقاوم‌تر بوده‌است. همچنین، برای جلوگیری از تاثیرات منفی رطوبت، با استفاده از روکش‌های گِلی پخته یا آجر، مصالحی مستحکم و مقاوم در برابر رطوبت تولید می‌کردند. در کاخ کوروش در چرخاب برازجان، از این نوع آجرها به ویژه در یک سازهٔ آبی استفاده شده است که هنوز ویژگی‌ها و کارکرد آن به‌طور کامل شناخته نشده‌است.