آرامگاه کوروش بزرگ، مقبره کوروش دوم هخامنشی ملقب به کوروش کبیر می باشد که در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخ های پاسارگاد قرار دارد. پاسارگاد دشتی قدیمی و کهن است که پیشینه آن به دوران پارینه سنگی برمی گردد. شهر پاسارگاد در زمان فرمانروایی کوروش به عنوان اولین پایتخت هخامنشی انتخاب شد و کاخهای مختلفی در آن ساخته شد که امروزه به مجموعه میراث جهانی پاسارگاد معروف است. آرامگاه کوروش تنها بنایی در پاسارگاد می باشد که توصیف آن در منابع یونانی آمدهاست. اولین پادشاه و موسس حکومت هخامنشیان، یکی از مشهورترین و البته محبوبترین پادشاهان ایران زمین بوده است که در زمان سلطنت خود، به پادشاهی عدالتمحور با حکومتی مردمدوست شهرت داشت. وی از سالهای ۵۲۹ تا ۵۵۹ پیش از میلاد، بر مناطق بسیاری از آسیا حکمرانی می کرد.
پیشینه ساخت آرامگاه کوروش به زمان حیات او بر می گردد و طبق روایات، کوروش کبیر به هنگام سلطنت خود دستور ساخت مقبره اش را می دهد و به فرمان او این آرامگاه در میان باغ و کاخ پاسارگاد ساخته میشود. تا سالها مقبره کوروش به عنوان مقبره مشهد مادر سلیمان خوانده میشد تا زمانی که شخصی به نام رابرت کرپورتر انگلیسی با بررسیهایی که انجام داد، ثابت کرد این بنا محل دفن کوروش کبیر می باشد. آرامگاه کوروش در گوشهٔ جنوبیِ محوطهای جا دارد که زمانی بوستان شاهیِ پاسارگاد بوده است. سنگ بنای این آرامگاه از سنگ های آهکی سفید رنگی ساخته شده که به زردی متمایل است. ساختمان این آرامگاه به گونهای ساخته شده است که از هر جهت در دشت پاسارگاد، قابل مشاهده است. بنایی که سازندگان آن را با احتساب پلکانها ارتفاعی بالغ بر ۱۱ متر و مساحتی نزدیک به ۱۶۰ متر مربع بنا کردهاند.
ساختار کلی آرامگاه کوروش متشکل از دو بخش است. پایه مقبره که بخش اول بنا می باشد، سکویی ساخته شده از ۶ پله است و بخش دوم مقبره نیز، اتاق کوچکی که سقفی شیبدار روی آن قرار گرفته است و سازندگان آن را بالای بخش اول تعبیه کردهاند. شش پله آرامگاه و اتاق بالایی روی هم رفته هفت طبقه را تشکیل میدهند که میتواند نشانی از عدد مقدس ۷ در آن دوران باشد. نکته قابلتوجه در مورد معماری آرامگاه کوروش، عدم استفاده از هرگونه ملات در ساخت بنا است که این ویژگی در معماری تخت جمشید نیز وجود دارد. با توجه به سنگنوشتهها، نقوش برجسته، آثار به جا مانده از پادشاهان هخامنشی و نقش کوروش در پاسارگاد و لوحهای استوانهای شکل کوروش که در بابل بهدست آمده است، این پادشاه و دیگر پادشاهان هخامنشی، اقدامات ارزنده و قابل توجهی را همچون فتح بابل، آزادی قوم یهود، فرستادن یهودیان به سرزمین مقدس و خانههایشان و صدها اقدام دیگر انجام دادهاند.
آرامگاه کوروش کبیر هرساله به خصوص در روز ۷ آبان که روز بزرگداشت کوروش می باشد میزبان گردشگران بسیار است. ساعات بازدید از آرامگاه در نیمه ی اول سال از ۸ صبح تا ۱۹ عصر و در نیمه ی دوم سال از ۸ صبح تا ۱۷ عصر می باشد.