گنبد زنگوله

گنبد زنگوله از بناهای تاریخی قرن هفتم هجری قمری است که در استان سمنان و شهرستان دامغان قرار دارد. درون این گنبد سه قبر ناشناخته وجود دارد و در مورد اینکه این بنا متعلق به چه کسی است نظرهای متفاوتی وجود دارد. برخی از این قبر مربوط به یکی از سرداران یعقوب لیث صفاری به نام «زنگارود» است و نام زنگوله را نیز از نام این سردار گرفته‌اند. عده‌ای اما این مکان را آرامگاه منوچهری دامغانی شاعر مسمط گوی ایرانی می‌دانند و برخی دیگر این مکان را آتشکده‌ای مقدس که از دوران ساسانیان به جا مانده است می‌دانند.

نقشه گنبد زنگوله به صورت مستطیلی است و ابعاد آن از خارج 14/60 در 18/12 متر و از داخل 10/40 در 10/40 متر می‌باشد و از خشت خام ساخته شده‌است. این بنا دارای 4 دیوار اصلی است که ارتفاع آن‌ها حدود 6 متر است. روی هر دیوار یک در ورودی و یک طاق نما مقرنس وجود دارد و در بالای هر طاق نما یک پنجره بزرگ دیده می‌شود. گنبد این اثر قدیمی مدت‌ها پیش فرو ریخته و با بررسی آثار به جا مانده می‌توان دریافت که گنبد زیبایی بر دیوارهای آن قرار داشته است.

قسمت گنبد به سبک معماری دوره ایلخانیان ساخته شده است و هنوز هم آثاری از هنر معماری کهن ایرانی بر دیوارهای این بنا دیده می‌شود. شیوه معماری این گنبد و چگونگی توزیع فشار گنبد به پایه‌های آن بسیار جالب و مورد توجه معماران و باستان شناسان قرار گرفته است. قبل از انقلاب اسلامی، این بنا در خارج شهر دامغان قرار داشته است و با گسترش فضای شهری و شهر سازی در داخل فضای شهری قرار گرفته است. این بنای باشکوه در پارک شهید ملایی قرار دارد و از سال 1346 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.